نوروم آکوستیک (تومور عصب شنوایی)

نوروم آکوستیک یک تومور خوش ‌خیم است که  در عصب شنوایی، که مسئول انتقال صدا و تعادل از گوش داخلی به مغز است، شکل می‌گیرد. این تومور اغلب ناشی از رشد غیرطبیعی سلول‌ های شوان است. سلول های شوان،  سلول ‌هایی هستند که عصب‌ های محیطی را پوشش می‌دهند و به محافظت و تقویت انتقال سیگنال‌ ها کمک می‌کنند.

علت ایجاد نوروم آکوستیک

علت دقیق ایجاد نوروم آکوستیک هنوز کاملا مشخص نیست، اما عوامل زیر در بروز این تومور مؤثر هستند:

اختلالات ژنتیکی

بیشترین عامل شناخته ‌شده در بروز تومور عصب شنوایی، اختلالات ژنتیکی است، به ویژه در افرادی که مبتلا به بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 هستند. این بیماری به ‌طور معمول باعث رشد تومورهای متعدد در سیستم عصبی می‌شود و یکی از این تومورها در عصب شنوایی ایجاد می‌شود.

عوامل محیطی

گرچه نوروم آکوستیک بیشتر به‌ عنوان یک اختلال ژنتیکی شناخته می‌شود اما برخی محققان به بررسی عواملی چون قرار گرفتن در معرض تابش ‌های رادیواکتیو یا عوامل محیطی دیگر پرداخته‌اند. با این حال، هیچ شواهد قطعی در خصوص ارتباط میان این عوامل و بروز تومور عصب شنوایی وجود ندارد.

این تومور به‌ طور آهسته رشد می‌کند و در مراحل اولیه علائم زیادی ایجاد نمی‌کند، ولی باعث اختلال در شنوایی، تعادل یا مشکلات عصبی می‌شود. درمان تومور عصب شنوایی به اندازه و محل تومور بستگی دارد و شامل جراحی، رادیوتراپی یا نظارت دقیق می‌باشد.

نشانه های نوروم آکوستیک

نوروم آکوستیک یا تومور عصب شنوایی به‌ طور آهسته و تدریجی رشد می‌کند، بنابراین علائم آن به تدریج ظاهر می‌شوند و ابتدا خفیف و نادیده گرفته می‌شوند. رایج ‌ترین نشانه ‌های آن عبارتند از:

• کاهش شنوایی یک ‌طرفه یا مشکل در شنوایی در یکی از گوش‌ ها یکی از شایع ‌ترین علائم است. این مشکل به تدریج و در اکثر موارد به صورت تدریجی و در یک گوش ایجاد می‌شود.

• افراد مبتلا به تومور عصب شنوایی از زنگ یا صدای وزوز گوش شکایت دارند که پیوسته یا متناوب است.

• بیماران مبتلا به تومور عصب شنوایی دچار احساس سرگیجه، ناپایداری یا مشکلات در حفظ تعادل می‌شوند. این علائم به ‌ویژه زمانی که بیمار در حال حرکت است، بیشتر مشهود می‌شوند.

• درد یا احساس فشار در گوش

• در صورتی که تومور رشد کند و به اعصاب نزدیک به صورت فشار وارد کند، علائم عصبی نظیر ضعف یا فلج در یک طرف صورت، ایجاد می‌شود.

• به دلیل فشاری که تومور به بخش‌ های مجاور مغز وارد می‌آورد، سردردهای مزمن یا غیرمعمول به ‌وجود می‌آید.

• در موارد پیشرفته‌ تر، فشار تومور به اعصاب مشکلاتی در بلع، صحبت کردن یا احساس ناراحتی در گلو ایجاد می‌کند.

چه افرادی بیشتر به نوروم آکوستیک  مبتلا می شوند؟

بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، ویژگی ‌های خاصی دارند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. برخی از گروه‌هایی که بیشتر در معرض ابتلا به تومور عصب شنوایی هستند، عبارتند از:

• بزرگترین عامل ژنتیکی ابتلا به نوروم آکوستیک، بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 است. در افرادی که به NF2 مبتلا هستند، تومور عصب شنوایی در دو طرف سر رخ می‌دهد. این بیماری به صورت ارثی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود.

• افرادی که سابقه خانوادگی بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 دارند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به تومور عصب شنوایی قرار دارند. این بیماری به صورت ارثی از نسل به نسل منتقل می‌شود.

• نوروم آکوستیک در بزرگسالان به‌ ویژه در سنین 30 تا 60 سال تشخیص داده می‌شود. اگرچه این بیماری در هر سنی رخ می‌دهد، اما بیشترین شیوع آن در این گروه سنی مشاهده می‌شود.

• برخی تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض تابش‌ های رادیواکتیو، به ویژه در دوران کودکی، خطر ابتلا به تومور عصب شنوایی را افزایش می‌دهد. این افراد به دلیل پرتودرمانی در ناحیه سر یا گردن، به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نحوه تشخیص نوروم آکوستیک

تشخیص تومور عصب شنوایی با استفاده از تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود. ام آر آی با تزریق ماده کنتراست، دقیق ‌ترین و رایج ‌ترین روش برای شناسایی این تومور است، زیرا قادر است تومورهای کوچک در نواحی نزدیک به مغز و عصب شنوایی را به وضوح نمایش دهد. همچنین در برخی موارد، سی تی اسکن نیز برای بررسی ساختار استخوانی و تشخیص تومورهای بزرگتر مفید است. 

علاوه بر تصویربرداری، آزمایش ‌های شنوایی برای ارزیابی افت شنوایی و زنگ در گوش نیز به تشخیص کمک می‌کنند. در موارد خاص، پزشک از الکتروگرام شنوایی برای بررسی عملکرد عصب شنوایی استفاده می‌کند. تشخیص دقیق نوروم آکوستیک به ترکیبی از تاریخچه پزشکی، علائم بالینی و نتایج تصویربرداری بستگی دارد.

روش های درمان نوروم آکوستیک

درمان نوروم آکوستیک به اندازه تومور، موقعیت آن، علائم بیمار و وضعیت کلی سلامتی فرد بستگی دارد. روش‌ های درمانی مختلفی برای این بیماری وجود دارد که از درمان‌ های غیرتهاجمی تا جراحی و رادیوتراپی متغیر هستند. روش ‌های درمانی اصلی شامل موارد زیر است:

نظارت و پیگیری

در صورتی که نوروم آکوستیک کوچک باشد و علائم قابل توجهی نداشته باشد، پزشک تنها به نظارت و پیگیری تومور از طریق تصویربرداری دوره‌ ای می‌پردازد. این روش به ویژه در تومورهای کوچک و در افرادی که علائم خفیف دارند یا خطر جراحی برای آن ‌ها بالا است، کاربرد دارد.

جراحی

جراحی برای برداشتن نوروم آکوستیک به عنوان یکی از درمان ‌های اصلی در نظر گرفته می‌شود، به ‌ویژه در مواردی که تومور بزرگتر شده و باعث ایجاد علائم جدی مانند افت شنوایی، مشکلات تعادلی یا درد می‌شود.

رادیوتراپی

رادیوتراپی هدفمند به کاهش اندازه تومور بدون نیاز به جراحی کمک می‌کند. این روش به‌ ویژه در مواردی که تومور کوچک است یا جراحی برای بیمار مناسب نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان برای تومورهایی که در موقعیت ‌های دشوار یا نزدیک به عصب‌ های حساس قرار دارند، توصیه می‌شود.

درمان‌های حمایتی

اگر نوروم آکوستیک باعث مشکلات شنوایی یا تعادلی شود، درمان‌ های حمایتی مانند آموزش و توانبخشی شنوایی و توانبخشی تعادل، به بهبود بیمار کمک می‌کند. در برخی موارد، استفاده سمعک برای بهبود شنوایی بیمار پیشنهاد می‌شود.

نوروم آکوستیک عوارض دارد؟

نوروم آکوستیک، اگرچه یک تومور خوش ‌خیم است، اما باعث بروز برخی عوارض جدی می‌شود. عوارض این بیماری ناشی از رشد تومور، فشار به اعصاب مجاور و تغییرات در عملکرد عصبی است. برخی از مهم ‌ترین عوارض نوروم آکوستیک عبارتند از:

• یکی از شایع ‌ترین عوارض نوروم آکوستیک، کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش است. این مشکل به تدریج آغاز می‌شود و منجر به شنوایی ضعیف در گوش مبتلا می‌شود. در برخی موارد، بیمار دچار زنگ در گوش نیز شود.

• تومور فشار زیادی به این عصب وارد می‌کند و موجب اختلال در تعادل می‌شود. این مشکلات به صورت سرگیجه، احساس ناپایداری و دشواری در حفظ تعادل نمایان می‌شوند.

• در صورت رشد تومور و فشار به عصب‌ های صورت، بیمار دچار ضعف یا فلج در ناحیه صورت می‌شود. این مشکل به ویژه در یک سمت صورت بروز می‌کند و منجر به افتادگی عضلات صورت یا مشکلات در بستن چشم یا لب‌ ها می‌گردد.

• رشد تومور به ویژه در نواحی نزدیک به مغز باعث فشاری در ناحیه جمجمه می‌شود و به بروز سردردهای مزمن منجر می‌گردد.

• در برخی موارد پیشرفته، نوروم آکوستیک به اعصاب مرتبط با بلع و گفتار فشار وارد می‌کند و باعث مشکلاتی مانند سختی در بلع یا مشکل در تولید صدا می‌شود.

• اگر تومور بزرگ شود و فضای بیشتری را در مغز اشغال کند، منجر به افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود که باعث بروز علائم جدی ‌تری مانند تهوع، استفراغ و حتی تغییر در وضعیت هوشیاری بیمار می‌گردد.

• فشار بر اعصاب نزدیک به مغز موجب اختلال در عملکرد سایر اعصاب می‌شود و مشکلات عصبی مختلفی را ایجاد می‌کند.

سوالات متداول

در نهایت…

نوروم آکوستیک اگرچه به ‌طور طبیعی به کندی رشد می‌کند، اما تاثیرات زیادی بر سلامت فرد می‌گذارد. از آنجا که علائم این بیماری به تدریج بروز می‌کند، تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمان مناسب نقش مهمی در کاهش عوارض و بهبود نتایج درمانی ایفا می‌کند. با پیشرفت‌ های جدید در زمینه تصویربرداری پزشکی و درمان ‌های غیرجراحی مانند رادیوتراپی، بیماران گزینه‌ های بیشتری برای مدیریت بیماری خود دارند. به همین دلیل، آگاهی از علائم، مراجعه به پزشک متخصص در زمان مناسب و پیگیری ‌های منظم پزشکی از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است تا به بهترین نحو ممکن از سلامت شنوایی و تعادل بدن محافظت شود.